Đất Rừng Phương Nam

- Tới nhà rồi. Dậy lên nhà, An ơi!

Tôinghe tiếng thằng Cò gọi, giật mình mở mắt ra. Bàn tay nó hãy còn đập đập mấycái lên vai tôi, khiến tôi tỉnh hẳn người. Tôi giụi mắt mấy cái, bàng hoàng mộtlúc mới nhớ ra là mình đã ngủ dưới thuyền từ đêm qua cho tới bây giờ.

ThằngCò đã bò ra trước mũi loay hoay cầm sợi thừng buộc thuyền vào gốc cây mọc dựabờ.

Tôiđưa mắt ngó lên. Một mái lều nhỏ, tiều tụy, nép dưới bóng cây tràm vỏ trắngphản chiếu ánh bình minh như tô phấn. Chung quanh nhà mọc đầy những cây bình bátđại, lá xanh um. Sau những bình cây bát đại là một khoảng rộng trống, và nhìnthẳng vào trong xa, chỉ thấy toàn lau sậy mịt mùng. Trên khoảng sân rộng trướcnhà, một vài con buồm đất bay đây đó. Bên góc sân, một dọc da trăn và da rắnvắt trên cây sào phơi. Luồng gió ban mai thổi nhẹ qua, đong đưa những tấm dakhô trông như một bầy rắn quấn vào cây sào đang cựa quậy.

ConLuốc nhảy phốc lên sân, sủa mấy tiếng mừng rỡ. Một bà già cao lớn, hơi gầy, tócbới cao hình bánh lái, mặc chiếc áo bà ba vải đen kiểu xưa, từ trong lều bướcra, chạy đến cúi xuống vuốt ve con chó. Khi thấy trong thuyền có thằng bé lạ,bà bèn buông con chó, ngước lên hỏi:

- Chú em nào đấy? ThằngCò đưa tay cho tôi nắm để bước lên bờ, vừa cười vừa nói:

-Anh em với con đấy, má à..

- Connuôi của tôi đấy? Bà nó dắt con lên nhà đi. - Ông lão gác mái chèo lên mui,đứng sau lái thuyền nói vọng lên.

Bà lão mỉm cười nhìn tôi. Tôi không biết nói gì,chỉ ngượng nghịu cúi đầu chào.

*****

Ởvùng Phong Mỹ, ai cũng khen anh Hai là một thanh niên hiền lành, chịu khó. Anhmồ côi cha mẹ từ lúc mười tuổi, phải ở đợ cố công cho tên địa chủ Khá. Mãi đến nămgần ba mươi tuổi anh vẫn chưa lấy được vợ. Người tá điền ấy giỏi trai, khỏe đếnnỗi có thể dùng hai tay nắm hai sừng trâu ghì xuống đất, con trâu vùng vẫy thếnào, cũng không cất đầu lên được.

Baogiờ mày làm cho tao đúng hai mươi năm, trừ hết số nợ cha mẹ mày còn thiếu taongày xua, tao sẽ cho mày một số tiền cưới vợ. Tao sẽ cho vợ chồng mày một vuôngđất làm nền nhà, và cho mướn một ít ruộng, làm ăn riêng với nhau. Lâu lâu, tênđịa chủ già nổi tiếng keo kiệt nhất vùng lại bảo với người đầy tớ trung thànhcủa lão một lần như vậy.

Mỗilần nghe như vậy, anh Hai lại cố sức làm lụng ngày đêm cho vừa lòng chủ, baonhiêu nỗi vất vả trong anh thảy đều tan như mây mù dưới ánh mặt trời.

Đếnnăm anh Hai ba mươi tuổi, không thấy tên địa chủ nói gì, anh bèn nhắc lại lờihứa đó.

-Vậy sao? - Tên địa chủ kêu lên và cười lớn. - Vậy mà tao tưởng mày không tínhchuyện lấy vợ, ra ở riêng nữa chứ! Mà đã có con nào bằng lòng lấy mày chưa?

-Bẩm ông chủ, có rồi ạ - anh Hai mừng rỡ đáp.

-Thế con đó có đui què, mẻ sứt gì không?

-Bẩm ông chủ, không ạ?

- Nó cấy gặt, làm lụng được chứ?

-Bẩm ông chủ, được ạ?

Tênđịa chủ Khá ngẫm nghĩ một lúc rồi nói:

-Thôi được. Nhưng mày phải dắt nó về cho tao xem người ngợm ra sao đã. Không lạivớ phải thứ cá lọt giỏ, gà lọt bội (thứ không ra gì), quặt quẹo ốm đau, về phảinguôi báo cô thì khổ cho mày?

AnhHai bơi xuồng suốt đêm, đến nhà người yêu báo tin vui đó. Hai anh chị quen biếtnhau đã mấy năm nay. Chị Hai cũng là con nhà cố nông, mồ côi, được người dìmang về nuôi từ bé.

Khitên địa chủ già trông thấy người con gái xứ Cao Lãnh khỏe mạnh, có hai hàng miphớt cong trên cặp mắt to đen, có đôi vai nở rộng, đang nghiêng cúi chào hắn,hắn đưa tay lên giụi mắt mấy cái. Hắn ngồi sững sờ hồi lâu không nói gì cả.

Haianh chị lo quá, lẳng lặng bước ra đứng ngoài thềm, không biết mình đã chót sơý, sơ xuất điều gì để ông chủ phải phật lòng chăng? Hồi lâu, tên địa chủ mớiđằng hắng một tiếng, gọi anh Hai vào, cho ngồi xuống một bên góc phản, thongthả bảo:

- Thôi được! Cứ hảo nó ở lại đây. Mọi việc sẽ loliệu... Tao, tao sẽ cho người đến bàn với dì nó... Rồi đâu khắc vào đấy thôi?..

AnhHai mừng cuống lên, chắp hai tay vái dài toan lui ra. Nhưng ông chủ anh đã vẫytay, ra hiệu cho anh ngồi lại đó.

-Việc cưới xin của mày thì... hãy thong thả. Rồi tao sẽ liệu cho...

-Vô cùng đội ơn ông chủ.

- Bâygiờ mày vào ngay trong chòi ruộng, coi giữ bầy trâu hai mươi con trong đó thaycho thằng Bé. Bảo thằng Bé về lo việc ngoài này, nghe chưa?

AnhHai vào coi giữ bầy trâu đã hơn nửa tháng. Chiều chiều anh ngồi trên lưng trâungong hướng nhà chủ, nóng ruột như lửa đốt. Người đầy tớ hầu hạ chủ suốt hai mươinăm không lạ gì tính háo sắc của ông chủ nổi tiếng ấy. Một tay lão đã vùi dậpbao nhiêu đời thiếu nữ. Có nhiều người con gái tá điền trẻ, đẹp, bước vào nhàlão rồi không trở về nhà cha mẹ nữa, mà nằm vĩnh viễn dưới nấm mộ giữa đồng...

Mộtđêm, giữa lúc khuya, anh nghe trâu khua sừng lộp cộp ngỡ trộm vào dắt trâu, anhchụp con dao rựa nhảy ra.

-Anh Hai ơi? Nguy rồi, anh Hai ơi! - thằng Bé kêu lên trong tối.

Tay anh Haicầm con dao run bần bật. Linh tính báo cho anh biết đã có điều nguy biến xảy racho ngươi yêu anh rồi...

Ngay lúc anh Hai vừa ra khỏi nhà đi vào chòiruộng, tên địa chủ Khá gọi chị Hai vào, ngon ngọt dỗ dành, bảo chị nếu ưngthuận thì hắn sẽ cưới chị làm vợ thứ ba. Vợ cả hắn còn nằm liệt ở nhà thươngtỉnh từ năm này qua năm khác. Vợ thứ hắn thì đang trông coi một đồn điền xa..."Mày chỉ gật đầu một cái tức khắc lên bà". Chị Hai sụp lạy hắn, xintha cho chị về. Hắn hết dỗ dành rồi dọa nạt. Hắn đã dùng gậy, dùng roi mây đánhchị thâm tím khắp mình mẩy, và lôi nhốt chị trong nhà kho bờ trống với một vònước lã. Rồi hắn lại mò xuống dụ dỗ, đánh đập, nhưng hơn mười ngày vẫn khôngxoay chuyển được lòng chị. Chị Hai cứ nằm khóc, và hết khóc lại ngóng ra khevách, trông chờ người yêu một cách tuyệt vọng. Tên địa chủ cấm tiệt bọn tôitrai tớ gái trong nhà không được hé môi với ai. Thằng Bé ngày nào cũng lén lúnđút vào cửa cho chị một nắm cơm.

Ngoài thằng Bé ra, bây giờ chỉ còn có conthằn lằn chắt lưỡi trên vách và con cóc nghiến răng ngoài thềm thương cho cảnhngộ của chị thôi?

Đã khuya mà ai còn chèo thuyền. ngoài sônghát hò làm chi cho lòng chị Hai thêm đau như muối xát:

“Một tiếng nhục anh đểđó, hai tiếng nhục anh để đó, ba tiếng nhục anh ra đi... ".

Chị Hai ôm mặt khóc nấc lên. Chỉ còn có lấycái chết để bảo toàn trinh tiết, đền đáp lại mối tình của người yêu thôi. Chithò tay ra lỗ vách thủng, với lấy sợi thừng vải máng bên ngoài.

Thằng Bé ngủ bên hè vựa lúa gần đó. Tiếngkhóc của người thiếu nữ xấu số đã khiến nó nhiều đêm không chợp mắt. Nó thườngtrở dậy đứng bên ngoài vách nhà kho nghe chị khóc, và lòng nặng trĩu xót thươngmột cách bất lực, nó chỉ biết lặng lẽ cúi đầu, thất thểu dưới ánh trăng đi về,nó không sao ngủ được... Tình cờ thằng Bé đã bắt gặp bàn tay run rẩy thò ra níusợi dây thừng. Nó chạy đến giật phăng sợi thừng ném ra xa, và trong giây phútđứng trước nỗi đau khổ tột cùng của những người nghèo cũng bị áp bục như nhau,nó không còn nghĩ đến cái gậy quất đến quằn người và những trận đòn khủng khiếpcủa lên dịa chủ, nó nhắm mắt chạy băng dộng ra chòi ruộng của anh Hai...

Khi anh Hai và thằng Bé về đến nhà kho thìtrăng đã lu. Anh sờ soạng vỗ vỗ vào vách gọi mấy tiếng. Không bên trong độngcựa gì. Chiếc khóa to tướng nghiến kẽo kẹt trong hai bàn tay nóng rục lửa củangười chồng chưa cưới. Anh không bẻ nổi khóa.

- Cạy mẹ cửa đi, anh! -thằng bé trao cho anh con dao mà anh vừa ném bên vách.

Đêm lặng như tờ. Tiếng dao nạy cửa nghiến vàoổ khóa nghe rợn người. Mấy con chó chạy ra, gặp người nhà chúng không sủa,nhưng con nào con nấy cứ nhảy chồm chồm, kêu ư ử ngạc nhiên trước một việc kỳlạ mà chúng chưa từng chứng kiến trong ngôi nhà này. Chiếc khóa bật ra. Anh Haiđạp cửa lao vào: Anh vấp phải một thân người mềm nhũn nằm trên nền gạch. Anhrun run cúi xuống bế thốc lên tay. Chị Hai hãy còn thoi thóp. Cơn xúc động dữdội đã làm chị ngất đi.

- Chết rồi, anh Hai ơi ông chủ xuống kìa? -thằng Bé đứng bên ngoài kêu lên.

Khi anh Hai bế chị Hai rasân thì tên địa chủ Khá đã cầm gậy lững thường bước tới.

- Bỏ nó xuống! Kìa! Tao bảo mày bỏ nó xuống!

- Bẩm ông chủ...

- Câm mồm ngay!

- Xin ông thương vợ chồngchúng tôi...

- Vợ mày à?

- Bẩm ông chủ...

- Có bỏ xuống không?

- Ông chủ nỡ nào...

- Nỡ nào? Nỡ nào? Nỡ nào! - Tên địa chủ néngiọng rít lên, và hắn phang gậy xối xả, đập vào đầu vào mặt anh, đập vào cả cáithân hình mềm nhũn trên tay tên đầy tớ dám cưỡng lệnh hắn.

Anh Hai quay lưng ra hứng đòn cho người vợchưa cưới đang thiêm thiếp trong tay mình. Sức người dù khoẻ đến đâu cũng cóhạn thôi. Anh lảo đảo ngã khuỵu xuống. Nhưng anh vẫn còn đủ sức đặt chị Hai nằmđấy, cầm con dao quay lại.

Tên địa chủ Khá hét ầm lên, ba chân bốn cẳng chạylên nhà. Anh Hai không đuổi theo. Anh ném con dao vào lưng nó và quay lại cõngchị Hai chạy đi. Trống mõ chung quanh nổi lên như nhái kêu. Anh Hai chưa rakhỏi nhà hơn trăm thước thì bị bắt. Con dao không kịp cắm vào lưng tên địa chủdâm ác. Nó chỉ mới cứa đứt một lằn dài hơn gang tay... Và anh Hai bị dóng trăn(một loại gông) chịu một trận đòn thù đến chết đi sống lại không biết mấy lần,trước khi ra tòa đền tội, cướp đoạt và cố ý sát thương nhà chủ mất hai mươi nămtù khổ sai.

Ở tù được năm năm, anh Hai trốn ra, dắt chịHai xuống một chiếc xuống để mặc nước cuốn đi.

Đôi vợ chồng cải tên đổi họ, nổi trôi từ vùngnày sang vùng khác. Từ những nghề hạ bạc như đóng đáy, câu cá sấu trên sông CửuLong mênh mông, đến trèo cau, trèo dừa ở Bến Tre, nơi người đi có thể bước suốtngày dưới những vườn dừa tầu lá ken nhau, trên đầu không lọt xuống một bóngnắng, đến nghề đi làm ruộng thuê cho những tên địa chủ ác bá giầu nứt đố đổvách của tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu... hai người đều làm tất. Đúng trên các cánhđồng, nhìn bốn mặt chân trời, chỉ thấy lúa vàng gợn lên mênh mông như biển, màhai vợ chồng không đủ nồi gạo nấu cháo trong lều. Ban đêm phải bò ra những đốnglúa cao như núi do tay mình làm ra, lấy trộm một ít thóc đem về, rồi lấy cándao cà lúa cho ra gạo,không dám giã đã đành, thậm chí đến đèn cũng không dámđốt sợ bọn cập rằng (bọn canh gác) thấy chỗ nào có ánh sáng là sẽ mò tới...

Cho đến khi chị Hai sinh thằng Cò thì tai họalại bay đến trong gia đình đôi vợ chồng nghèo. Những tên tề địa chủ thấy chịHai xinh đẹp, liền lập mưu phao vu cho chồng chị làm cộng sản để định bắt anhđầy đi chết rục xương ở Côn Đảo, hòng chiếm đoạt ngươi đàn bà lam lũ nhưng cónhan sắc và duyên dáng kia. May thay anh Hai đã phát hiện kịp, vội vàng thủtiêu hết tang vật chúng định gán ghép, rồi bồng con dắt vợ xuống thuyền đangđêm trốn đi...

- Vào rừng ở thôi? Chị Hai lau nước mắt, quảquyết bảo chồng như vậy.

Một chiếc thuyền nát, một con dao rựa, mộtcon chó gầy gò ngồi bên mẻ lửa hun khói đuổi muỗi, đuổi bọ mắt trước mũithuyền, người nông dân cùng đường này chèo đưa vợ con và mấy giạ lúa ăn, lúagiống cuối cùng, mỗi ngày một đi sâu vào rừng rậm.

Hai vợ chồng che một túp lều bên cây tràm độcchiếc, để lấy nơi làm phương hướng tìm về. Và họ ra sức khai phá... Họ làm đủcác thứ nghề để sinh sống qua ngày. Từ giữa chỗ ướt mù sương lam chướng khí,chung quanh chỉ còn nghe tiếng vượn hú, tiếng beo gầm, dù phải chịu đựng khôngbiết bao gian nan cơ cực, nhưng cuộc sống của họ thảnh thơi dễ chịu hơn lúc cònchung đụng với những con người đã cầm vận mệnh họ trong tay trước kia.

Như thế đó? Sức khỏe của một người đàn ôngthật thà chỉ biết nai lưng ra làm lụng, và sắc đẹp của một người đàn bà nghèochung trinh là mối bất hạnh đã dắt tai họa vào cái gia đình cố nông này. Chồngthì bị bóc lột đến cùng kiệt sức lực, vợ thì luôn bị đe dọa cưỡng bức. Còn bọnăn trắng mặc trơn, không làm gì động đến móng tay, thì vẫn mâm cao cỗ đầy, lênxe xuống ngựa, muốn cho ai sống thì sống, muốn bắt ai chết thì chết? Sao trờinỡ bất công làm vậy?

Đó là câu chuyện về nguồn gốc gia đình củaông Hai bà Hai - gia đình bố mẹ nuôi tôi - mà tôi được biết qua nhiều lần kểcủa bà mỗi lúc bà kể một quãng, có khi không ra đầu ra đũa gì, có khi đoạntrước nói thành đoạn sau. Cả không gian và thời gian lẫn lộn đã chìm vào lớp sươngmù ký ức trong những năm cơ cực đầu tắt mặt tối, lần lần được bà khơi dậy, mỗilúc lại hiện lên rõ nét trước mắt tôi.

Cuộc sống chung quanh tôi giờ đây đã khác xavới những bài học ở nhà trường đế quốc trước kia biết bao. Con ở đây với tía?Tía má nghèo lắm, chẳng có gì đâu.

- Nhưng con cứ tin rằng cuộc sống của conkhông đến nỗi như cuộc đời đau khổ của tía má ngày xưa! - má nuôi tôi một hômđã bùi ngùi cầm tay tôi nói như vậy.

Tôi đẩy má nuôi tôi ra, nước mắt chảy giàngiụa mà không biết rằng mình đang khóc. Tôi bảo bà:

- Đánh chết cha thằng Tây và bọn chủ điền kiathì hết khổ thôi. Bây giờ không phải như ngày xưa nữa... Bây giờ mình đã độclập rồi, má không biết à. Má đừng ngồi đây gọi trời. Trời làm gì có mà gọi.

Má nuôi tôi ngả người ra sau, nhìn tôi bằngcặp mắt vừa ngạc nhiên vừa có phần lo sợ cho tôi. Nhưng rồi bà cũng mỉm cười,gật gật đầu. Không biết bà có hiểu ý tôi muốn nói gì không? Mà bà làm sao hiểuđược, vì chính tôi cũng chưa nói ra được một cách rành rọt những ý nghĩ sôi sụcvừa mới thành hình trong đầu óc thơ bé của tôi kia?

Má nuôi tôi đưa tay lau một giọt nước mắt cònđọng trên má tôi. Lần đầu tiên, tôi nhìn thấy giọt lệ mình long lanh trongsuốt, lăn rơi trong bàn tay nhăn nheo của một bà lão nghèo đã cúi đầu gánh chịukhông biết bao nhiêu nỗi bất hạnh gần suốt cả đời người. Có phải giọt nước mắtnào cũng là biểu hiện của ủy mị và hèn yếu đâu.