Tháng tám năm Kiến An Hán Hiến đế thứ mười ba, Mã Siêu khải hoàn về triều.
Hôm sau, trên điện Đức Dương.
Ở phía trước bá quan bố trí một cái ghế xếp, chính là tiên tử ban cho thừa tướng ngồi, Mã Dược hai mắt khép hờ, lặng lẽ ngồi trên ghế.
Bá quan bên dưới vô cùng náo nhiều, vừa hay gặp đại triều nghị một năm mới có một lần, có rất nhiều thứ sử các nơi về triều báo cáo công tác, như đám đại quan viên địa phương Ký châu thứ sử Thẩm Phối, Thanh châu thứ sử Tân Bình, Tịnh Châu thứ sử Tân Bì, U châu thứ sử Phùng Kỷ, Sóc châu thứ sử Tự Thụ, Lương châu thứ sử Phó (?), Ung châu thứ sử Pháp Chân, Ích châu thứ sử Trương Tùng, Ti châu thứ sử Cao Can.
Trong ban quan văn, Giả Hủ đánh mặt ra hiệu, Ký Châu thứ sử Thẩm Phối hiểu ý, ra khỏi ban, tấu: "Bệ hạ, thần có bản tấu."
Thiên tử phất tay nói: "Tấu chuyện gì?"
Thẩm Phối nói: "Thập quận tam quốc dưới quyền cai trị của Ký châu thiếu sáu quận thủ, hai quốc tướng, một trăm sáu mươi bảy huyện dưới quyền cai trị của các quận quốc thiếu tổng cộng một trăm linh chín huyện lệnh (trưởng), sự thiếu hụt quan viên với mức độ lớn như vậy đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới thông đạt chính lệnh Ký châu và sự ổn định của xã hội, thần khẩn cầu bệ hạ từ trong triều quan chọn ra hiền sĩ tài giỏi để cho ra ngoài làm quận thủ, huyện lệnh trưởng."
"Thần có bản tấu."
"Thần cũng có bản tấu."
"Bệ hạ, thần cũng có bản tấu."
Thẩm Phối vừa dứt lời, Thanh châu thứ sử Tân Bình, Tịnh châu thứ sử Tân Bì, U châu thứ sử Phùng Kỷ cũng bước ra khỏi ban quỳ xuống tấu.
Thiên tử hỏi: "Tấu chuyện gì."
Tân Bình nói: "Thanh châu thiếu bảy quận thủ, chín mươi sáu huyện lệnh trưởng."
Phùng Kỷ nói: "U châu thiếu năm quận thủ, bảy mươi chín huyện lệnh trưởng."
Tân Bì nói: "Tịnh châu thiếu ba quận thủ, ba mươi sáu huyện lệnh trưởng."
"Cái này..." Thiên tử không khỏi rời ánh mắt về phía Tư Đồ Khổng Dung, nói: "Bốn châu Ký, Tịnh, U, Thanh thiếu quận thủ, quốc tướng là hai mươi ba người, huyện lệnh trưởng hơn ba trăm người. Quan viên của Duyện, Dự, Từ châu mới bình định cùng với quận Hoài Nam, Lư Giang chẳng phải càng thiếu hụt nghiêm trọng hơn sao. Khổng ái khanh, không biết các quan trong triều có được bao nhiêu người."
Khổng Dung khó xử nói: "Khải tấu bệ hạ, các quan trong triều chỉ có ba mươi chín người."
Khổng Dung vừa dứt lời, khóe miệng Mã Dược không khỏi phác ra một nụ cười lạnh.
Bắt đầu từ giặc Khăn Vàng, Quan Đông các châu chiến loạn không ngừng, sĩ tộc các châu quận không chết trong binh tai thì cũng lưu vong tới kinh kỳ Lạc Dương. Dẫn tới việt Lạc Dương trở thành nơi tụ tập của thiên hạ sĩ tộc thời kỳ Hán mạt. Song điều bất hạnh là Đổng Trác, Lưu Bị trước sau hai lần loạn kinh, tàn sát sĩ tộc trong kinh, cấu thành đả kích có tính hủy diện cho lực lượng sĩ tộc môn phiệt.
Từ đó về sau Quan Đông lập tức rơi vào chiến loạn nhiều năm, tới khi Mã Dược bình định Hoài Nam thì số lượng sĩ tộc Quan Đông đã gần như tổn hại hết. Kẻ may mắn không chết vì binh tai thì đại đa số cũng tránh nạn tới Giang Đông, Kinh châu. Chỉ có Ích châu, Kinh châu và Dương châu tương đối an định là có số lượng sĩ tộc không không giảm mà tăng. Song Tào Chân, Tôn Quyền không thể để sĩ tộc hai châu Kinh, Dương tới Lạc Dương làm quan được. Mã Dược cũng không thể để sĩ tộc Ích châu ra khỏi Tây Xuyên.
Hiện tại, triều đình Lạc Dương đang phải đối diện với một khốn cảnh gay go. Cho dù là bá quan trong triều cũng có rất nhiều chức vị bị bỏ trống, càng đứng nói tới quan địa phương ở các châu các quận. Rõ ràng, ngoại trừ khai khoa thủ sĩ chọn quan viên ra thì không còn lựa chọn nào khác.
"Cái gì?" Thiên Tử thất thanh nói: "Các quan trong triều chỉ có ba mươi chín người thôi ư? Cho dù cho cả ba mươi chín người này ra ngoài thì cũng không lấp được chỗ hổng quan viên lớn như vậy ở các châu quận Quan Đông?"
Giả Hủ lại đánh mắt ra hiệu, Quang lộc huân khanh Trần Quần hiểu ý, đứng ra khỏi ban tấu lên: "Bệ hạ, thần có đối sách có thể bù đắp sự thiếu hụt quan viên của các châu quận."
"Ồ, là đối sách gì?" Thiên tử vui vẻ nói: "Ái khanh mau nói ra đi."
Trần Quần tâu: "Nghe nói Thanh châu đại nho Quản Trữ có tám trăm đệ tử, tại Sóc châu, Lương châu, Ung châu mở rộng học quán, truyền đạo thụ nghiệp, tới giờ đã hơn chục năm rồi. Hiện tại nhân sĩ có học vấn ở Quan Trung đã lên tới mấy ngàn người. Bệ hạ cớ sao không từ trong đó chọn ra người có tài năng đức hạnh mà đưa tới các quận, huyện Quan Đông làm quận thủ, huyện lệnh trưởng? Một khi như vậy, vừa có thể đề cao tính tích cực của người đọc sách trong thiên hạ, lại có thể giải quyết chỗ trống quan viên địa phương, há chẳng hải là lưỡng toàn kỳ mỹ sao?"
"Bệ hạ, không được!" Trần Quần vừa dứt lời, Khổng Dung vội vàng đứng ra khỏi ban quỳ xuống trước thềm vàng, nghiêm giọng phản đối: "Người đọc sách ở Quan Trung tuy nhiều, nhưng đại đa số xuất thân hàn vi, chính là thứ dân. Từ cổ sĩ thứ có cách biệt, há lại có thể đánh đồng như nhau? Nếu đại lượng đề bạt thứ dân làm quan, không những không phù hợp với lễ nghi mà còn khiến nhân sĩ thiên hạ phải xấu mặt."
Khổng Dung vừa dứt lời, bá quan trong triều nhao nhao gật đầu, có ý tán đồng.
Mắt thấy tình thế sắp nằm ngoài sự khống chế, Mã Dược đột nhiên đứng dậy, nghiêm giọng quát: "Khổng Dung!"
Mã Dược quát một tiếng, giống như là sẩm nổ trên kim điện, tiếng nghị luận của bá quân lập tức ngưng bặt, cả đại điện lộ ra vẻ tĩnh lặng, cơ hồ ánh mắt của tất cả mọi người đều tập trung lên người Mã Dược. Bình thường triều nghị, Mã Dược rất ít khi phát biểu ý kiến, nhưng đã phát biểu ý kiến thì cũng luôn nói năng nhỏ nhẹ, hôm nay đột nhiên thần sắc nghiêm nghị, lập tức khiến bá quan kinh hãi.
Không Dung cũng khó tránh hỏi run sợ trong lòng, miễn cường ôm quyền nói: "Thừa tướng có gì chỉ giáo?"
Mã Dược không nhanh không chậm nói: "Cô cho rằng kiến nghị của Trần đại nhân vô cùng hợp lý, tư đồ đại nhân thấy thế nào?"
Mã Dược nói tới đây thì dừng lại, chậm rãi quay người, mặt hướng về văn võ bá quan trên đại điện, lạnh lùng hỏi một câu: "Chư vị đại nhân thấy sao?"
Hà Nam doãn Chung bước ra khỏi ban, quỳ xuống tấu: "Bệ hạ, thần hoàn toàn ủng hộ kiến nghị của Trần đại nhân."
"Thần ủng hộ kiến nghị của Trần đại nhân."
"Thần cũng ủng hộ."
"Thần ủng hộ..."
Chung vừa dứt lời, thứ sử các châu nhao nhao bước ra khỏi ban rồi quỳ xuống, thậm chí ngay cả văn võ bá quan trong triều cũng quỳ xuống một nửa, Khổng Dung quay đầu lại nhìn, bi thương phát hiện ra trừ vài người Tư Không Khổng Trụ, thị lang Chân Dật ra thì văn võ toàn triều đại đa số dưới dâm uy của thừa tướng Mã Dược đã lựa chọn khuất phục.
Thiên tử chỉ sợ Khổng Dung, Khổng Trụ không tức thời mà lấy cái chết ra can gián, vội vàng xua tay nói: "Đã như vậy, trẫm chuẩn tấu."
"Bệ hạ thánh minh!"
Mã Dược quay đầu lại chắp tay với thiên tử, quay người ngồi xuống.
Thiên tử lại nói với Trần Quần: "Trần ái khanh, nhân sĩ có học vấn của Quan Trung không dưới mấy ngàn người, mà quan viên thiếu hụt lại chỉ có mấy trăm người, không biết những quan viên này nên tuyển chọn thế nào đây?"
"Khảo thí." Trần Quần đáp ngay không cần nghĩ ngợi: "Khai khoa thủ sĩ!"
"Khai khoa thủ sĩ?" Thiên tử không hiểu, nói: "Khai khoa như thế nào?"
Trần Quần nói: "Tuyển chọn văn quan thì mở khoa văn, thi các mục như nho học, luật học, truy nguyên, toán học. Tuyển quan võ thì mở khoa võ, thi các mục như quyền thuật, tài bắn cung, tài cưỡi ngựa, binh pháp. Khoa văn, khoa võ chia làm ba bảng, thiên, địa nhân. Mỗi bảng chọn lấy trăm người. Thiên bảng thì cho đỗ tiến sĩ, địa bảng thì cho xuất thân tiến sĩ, nhân bản thì ban cho đồng xuất thân tiến sĩ..."
Trần Quần đêm qua sau khi mật nghị với Giả Hủ, Lý Túc đã bàn định về việc khai khoa thủ sĩ.
Thiên tử cùng với văn võ toàn triều tuy nghe thấy rất mới mẻ nhưng cũng hiểu ngay, chỉ bản thân khai khoa thủ sĩ mà luận, quả thật cũng tính là phương thức tuyển chọn quan viên công bằng nhất. Có điều việc duy nhất khiến bá quan không thể tiếp nhận được chính là phương pháp khai khoa thủ sĩ tuyển chọn quân viên này một khi được thực thi, sĩ tộc sẽ vĩnh viễn mất đi thân phận quý tộc cao cao tại thượng, từ đó không thể không bình khởi bình tọa với thứ dân.
Duy sĩ tộc vi tôn, trở thành duy người độc thư nhân vi tôn.
Trên thực tế, cửu phẩm trung chính chế mà Trần Quần hiến cho Mã Dược để nịnh hót sĩ tộc một cách cực đoan, mà chế độ thi cử do Mã Dược nghĩ ra thì là đàn áp sĩ tộc. Hai phương pháp này tuy trống đánh xuôi kèn thổi ngược, thái độ đối với sĩ tộc càng cách biệt một trời một vực, nhưng mục đích lại rất nhất trí, đó chính là đưa Mã Dược lên đế vị.
Cử phẩm trung chính chế là nịnh hót sĩ tộc, lấy việc duy trì sự lợi ích của sĩ tộc để đổi lấy sự ủng hộ của sĩ tộc.
Chế độ thi cử thì thông qua việc nâng đỡ người đọc sách xuất thân hàn vi thượng vị, để đổi lấy sự ủng hộ của người đọc sách trong thiên hạ.
Trước mặt Mã Dược, sĩ tộc cơ hồ chính là người đọc sách trong thiên hạ, người đọc sách trong thiên hạ chính là sĩ tộc. Hai người này là hợp hai thành một, nhưng sau khi Mã Dược chiếm lĩnh Quan Trung. Tình hình lại phát sinh biến hóa có tính căn bản. Cái gọi này gọi là phi thương thì bất phú, Mã Dược tận sức nâng đỡ sự phát triển của công thương nghiệp, khiến cho điều kiện cuộc sống của bách tính Quan Trung có cải thiện cực lớn.
Sau khi có cuộc sống sung túc, đệ tử hàn môn cũng sẽ có cơ sở vật chất để cầu học, lại thêm tám trăm đệ tử của Quản Trữ mở trường tư thục như nấm mọc sau mưa, cuối cùng dẫn tới việc Quan Trung xuất hiện mấy vạn học tử hàn môn. Đặc biệt là Pháp Chính tại hai châu Ung, Lương trước tiên thử tiến hành khai hoa thủ sĩ, sau khi từ trong số những người đọc sách tuyển chọn quan viên địa phương, sự nhiệt tình đọc sách của đệ tử hàn môn càng tăng vọt chưa từng có.
Tới hiện tại, sĩ tộc bởi vì chiến loạn mà điêu linh. Người đọc sách hàn môn thì bởi vì Quan Trung lập lại an ninh và trật tự mà xuất hiện lớp lớp, so sánh hai bên thì học tử hàn môn đã chiếm được ưu thế về số lượng có tính áp đáp. Điều kiện thi hành khoa cử thủ sĩ đã hoàn toàn chín muồi, đây cũng chính là nguyên nhân lớn nhất khiến Mã Dược dám mặc kệ sự phản đối của thiên hạ sĩ tộc mà vẫn dứt khoát thi hành chế độc khoa cử.
Chỉ cần Mã Dược dùng quân đội để duy trì chính quyền, sống qua mấy năm ban đầu, đợi hàn môn đệ tử xuất thân từ khoa cử ở trên quan trường ở các châu, quận, huyện đứng vững. Thế lực của sĩ tộc tàn dư dưới trướng Mã Dược cũng không thể gây nên được sóng gió gì nữa. Cái này gọi là kinh tế là cơ sở quyết định chế độ chính trị, hiện tại trình độ phát triển kinh tế của Quan Trung đã khiến tuyệt đại đa số hàn môn đệ tử đều có thể được đọc sách, như vậy sự thi hành chế độ khoa cử cũng bắt đầu được tiến hành.
Do có sự ủng hộ tuyệt đối của Mã Dược, tuyệt đại đa số quan viên do sợ dâm uy của mà lựa chọn chuyển sang ủng hộ.
Đám thiếu tướng quan viên Tư Đồ Khổng Dung, Tư Đồ Khổng Trụ, và thị lang Chân Dật tuy kịch liệt phản đối, nhưng độc lực nan chi. Cuối cùng thiên tử hạ chiếu phát công văn tới các quận, huyện toàn quốc. Phàm là người muốn cầu công danh, bất luận là xuất thân sĩ tộc hay là xuất thân thứ tộc, bất kể là văn sinh hay là võ sinh, đều có thể vào kinh dự thi. Ngày thi Hương được ấn định vào hạ tuần tháng mười.
Quan chủ kháo cao nhất tất nhiên là do Mã Dược tự mình đảm đương.
Vị trí quan chủ khảo này được coi là hết sức quan trọng. Mã Dược tuy không có văn hóa, nhưng lúc nhỏ cũng xem không ít kịch, biết sau khi vào kinh trúng trạng nguyên thì phải bái sân sư, ân sư trong kịch bình thường đều là tể tướng. Một khi như vậy tân khoa trạng nguyên cũng chính là thành môn sinh của tể tướng, độ trung thành của những môn sinh này đối với tể tướng đều rất cao.
Thiết nghĩ, nếu thiên hạ quan viên đều xuất phát từ môn hạ của thừa tướng Mã Dược, tương lai Mã Dược xưng đế liệu còn có trở ngại gì nữa không?
Trừ thử thực hành chế độ khoa cử, thiên tử còn hạ chiến tấn phong cho Mã Dược làm Lương vương, tăng ấp mười vạn hộ, bá quan trong triều lại một lần nữa trở giáo. Bọn Khổng Dung, Khổng Trụ tuy kiên quyết phản đối, nhưng lại không có sức xoay chuyển trời đất.
